Konie rasy American Quarter Horse (AQH) to bez wątpienia rasa najczęściej spotykana przy pracy na ranczach czy też w trakcie zawodów westernu sportowego. Jak popularne są to konie, nie tylko za oceanem, ale również w innych krajach, niech świadczy fakt, że aż 98% koni startujących w zawodach reiningowych organizowanych przez Fédération Equestre Internationale to właśnie quartery. Większość wynalazków przemysłowych i technologicznych pojawia się w celu zaspokojenia jakiejś swoistej potrzeby.

Podobnie było w przypadku AQH, które stały się swoistym "wynalazkiem", odpowiedzią na wymagania pierwszych amerykańskich osadników. Sprowadzone przez nich konie pełnej krwi angielskiej szybko okazały się niewystarczające do czekających na nie zadań. Osadnicy potrzebowali koni spokojnych, pojętnych, sprytnych, szybko reagujących i silnych. Oprócz tych podstawowych cech, poszukiwane konie musiały się również charakteryzować dużą szybkością. Związane to było z pasją osadników, jaką były krótkodystansowe wyścigi konne.

W tym samym czasie (XVII w.) na kontynent amerykański zaczęły napływać konie innych ras, m.in. araby i konie tureckie. Zaczęto je krzyżować z końmi pełnej krwi angielskiej i w ten sposób powstał nowy, wymarzony przez osadników koń. Jego pierwotna nazwa - Colonial Quarter of a Mile Running Horse (czy też Celebrated American Quarter Running Horse) wywodzi się od wspomnianych wyżej wyścigów konnych. "Nowe" konie znakomicie spisywały się w gonitwach organizowanych najczęściej na dystansie ćwierć mili, które odbywały się na ulicach miasteczek lub na otwartej przestrzeni. Te silne zwierzęta na krótkich dystansach nie miały sobie równych wśród tradycyjnych ras.

Pierwsze wyścigi zorganizowano w 1674 r. w Enrico County w Virginii. Od 1690 r. na zawodach zaczęto obracać naprawdę dużymi sumami - pojawiły się zakłady, a co za tym idzie, nierozerwalnie z nimi związane kłótnie i sprzeczki. W efekcie, wiele plantacji zmieniło swoich właścicieli, pojawiły się mniejsze i większe fortuny, a także pierwsi bankruci. Co ciekawe, bieg na ćwierć mili jest nadal najbardziej popularnym dystansem, na którym ścigają się konie rasy American Quarter Horse. Najlepsze czasy na nim uzyskiwane wahają się w granicach 21 sekund. Konie rasy AQH, oprócz siły i spokoju, charakteryzują się jeszcze jedną, bardzo istotną cechą. Jest nią tzw. cow sense, czyli "krowi zmysł", który pozwala quarterom pracować z bydłem, co było i nadal jest szczególnie przydatne w pracy na ranczach. Cow sense leży także u podstaw konkurencji westernu sportowego rozgrywanych z udziałem bydła - cuttingu, team penningu, working cow horse oraz reined cow horse. Codzienna praca ranczerów z końmi i bydłem doprowadziła także do powstania zawodów rodeo, z takimi konkurencjami, jak np. team roping i calf roping, w których równie często, jak w zawodach western riding, udział biorą konie rasy American Quarter Horse. Quartery to jednak nie tylko western riding i rodeo. Oprócz tych dwóch dyscyplin sportowych, konie te równie znakomicie sprawdzają się w typowych klasycznych konkurencjach, ujeżdżeniu i skokach przez przeszkody. Dzięki swoim cechom, niezastąpione są również w trakcie wielodniowych, wyczerpujących rajdów, a także świetnie nadają się do rekreacji. Jak już wcześniej wspomniałem, pierwotna nazwa rasy nieco różniła się od tej używanej obecnie.

Nazwa ewoluowała aż do roku 1940, kiedy to grupa hodowców stworzyła tzw. American Quarter Horse Association (AQHA) - organizację mającą na celu zachowanie i promocję rasy American Quarter Horse. Wtedy też po raz pierwszy opisano "standardy" rasy. Obecnie w AQHA zarejestrowanych jest ponad 4 mln quarterów. W Europie i na Bliskim Wschodzie quartery pojawiły się na początku lat 70. Konie sprowadzano głównie z USA i Kanady. Jak dynamicznie rozwijała się ta rasa na Starym Kontynencie, najlepiej świadczy fakt, że dzisiaj w Europie mamy zarejestrowanych ponad 50000 quarterów. Najbardziej rozwiniętą hodowlę mają Niemcy i Włosi. W krajach tych zarejestrowano odpowiednio 20 416 i 14 562 koni rasy AQH. Również i w Europie Środkowej quartery przyczyniają się do rozwoju westernu sportowego. W Czechach zarejestrowano 210 koni, na Węgrzech 72, a na Słowacji 58 (biorąc pod uwagę, że u naszych południowych sąsiadów pierwszy koń rasy American Quarter Horse pojawił się dopiero w 1996 r., jest to całkiem niezły wynik). Niestety znacznie gorzej sytuacja wygląda w Polsce. Najbardziej znanym przedstawicielem tej rasy w naszym kraju jest Miles O Rima,którego właścicielką jest pani Katarzyna Roleski.

Ciekawie prezentuje się kwestia rejestracji koni przez AQHA. Aby zarejestrować źrebaka lub dorosłego konia, oboje jego rodzice muszą być quarterami. Jednakże AQHA oferuje również możliwość wpisu jako tzw. appendix Quarter Horse, czyli koń, którego jeden z rodziców jest przedstawicielem rasy AQH, a drugi koniem pełnej krwi angielskiej, zarejestrowanym w Jockey Clubie. Z rejestracją konia wiążą się również dopuszczane typy umaszczenia. Obecnie jest ich 14: sorrel, bay, black, brown, buckskin, chestnut, dun, red dun, gray, grullo, palomino, red roan, blue roan i bay roan, z czego każda z głównych maści może występować w różnorodnych (ale ściśle określonych) odmianach. Co ważne, AQHA nie zezwala na rejestrowanie tzw. albinosów, czyli koni o maści cremello lub perlino (sytuacja uległa zmianie na początku 2003 r. - przyp. autora). Charakteryzują się one trzema cechami: jasną lub różową skórą, białą lub kremową sierścią oraz błękitnymi oczami. Jeżeli te cechy występują łącznie, koń je posiadający nie może zostać zarejestrowany jako American Quarter Horse, nawet jeżeli oboje z rodziców są pełnoprawnymi quarterami. Właściciele koni maści cremello i perlino wraz z członkami Cremello and Perlino Education Association (CPEA) walczą o uznanie tych maści przez AQHA, ale na razie pozostaje im rejestracja w American Paint Horse Association (APHA). Rejestracja quarterów to także problem tzw. white rule, czyli dopuszczalnej ilości białej sierści u koni tej rasy. Do niedawna restrykcyjnie, w stosunku do wałachów i klaczy nie przeznaczonych do reprodukcji, traktowano ogiery i klacze zarodowe. W 2001 r. wprowadzono jednak tzw. revised white rule, która znosi zaprezentowany wyżej podział. Po tej zmianie ogiery i klacze zarodowe mogą mieć tyle samo białej sierści, co dotychczas wałachy i klacze nie przeznaczone do reprodukcji. Obecnie dopuszcza się więc do rejestracji konie z większą ilością białego na nogach i głowie. Zmiana ta w długim okresie teoretycznie może negatywnie wpłynąć na ilość rejestrowanych koni rasy Paint Horse, a niewątpliwie przyczyni się do wzrostu podwójnych rejestracji: w AQHA i APHA.

Tekst ten ukazał się również w numerze 24 (208) 2002 oraz dwutygodniku "Konie i Rumaki" (z 16.XII.2002). AQHA uznaje Cremello i Perlino Powyższy tekst pisałem na przełomie października i listopada 2002 r. na potrzeby dwutygodnika "Konie i Rumaki". Jak to w życiu często bywa, od tego momentu w świecie quarterów zaszły poważne zmiany. Dlatego też konieczne stało się uaktualnienie zawartych w artykule informacji. Jak zauważyłem w tekście z "Koni i Rumaków", przepisy AQHA do niedawna zawierały wywołujące mieszane reakcje przepisy na temat koni maści cremello i perlino. W październiku 2002 r. odbyło się specjalne posiedzenie AQHA Studbook & Registration Commitee (czyli ciała odpowiedzialnego za księgi stadne i rejestrację koni rasy American Quarter Horse). Zajmowano się na nim dwoma zasadami - Rule 227 (i) oraz Rule 227 (c). Chodzi oczywiście o kwestie tzw. white rule (czyli dopuszczalnej ilości białej sierści u quarterów) oraz maści cremello i perlino. Wyniki dyskusji zostały przedstawione na dorocznym zjeździe AQHA (AQHA Convention) w Annaheim, które odbyło się w dniach od 7 do 11 marca na terenie parku rozrywki Disneyland. AQHA Studbook & Registration Commitee zalecało usunięcie zasady 227 (i), która odnosi się do maści cremello i perlino. W efekcie możliwe stałoby się rejestrowanie koni o tym umaszczeniu w AQHA (do tej pory nie było to możliwe). Zaproponowane zostały również zmiany odnośnie zasady white rule (Rule 227 (c)) - komitet proponował, by znieść istniejące limity białej sierści u koni rasy American Quarter Horse. Jeżeli by do tego doszło, przed rejestracją koni z dużą ilością białej sierści konieczna byłaby genetyczna weryfikacja ich pochodzenia. W trakcie AQHA Convention podjęto dla wielu hodowców historyczną decyzję - przegłosowano przyjęcie w poczet rasy American Quarter Horse koni maści cremello i perlino. Tym samym zniesiona została zasada (Rule 227 (c)) odnosząca się do koni-albinosów, która została wprowadzona w 1987 r. i która nie dopuszczała rejestracji koni o dwóch wyżej wymienionych umaszczeniach. Jest to niewątpliwy sukces Cremello Perlino Educational Association, stowarzyszenia, które od wielu lat walczyło z dyskryminującym traktowaniem koni-albinosów.